Trong thế giới kiến trúc xanh và xây dựng nhà tre mái lá, cây tầm vông và cây luồng luôn là hai “ứng viên sáng giá” nhờ độ bền, thẩm mỹ và tính linh hoạt. Mỗi loại tre có đặc tính riêng về cấu trúc, khả năng chịu lực và vẻ đẹp mộc mạc, góp phần tạo nên công trình bền vững và gần gũi với thiên nhiên. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách lựa chọn loại tre phù hợp cho từng hạng mục, từ cột, xà, mái, vách đến nội thất.
Trong bài viết này, Tre trúc Ngọc Dương so sánh chi tiết tre tầm vông và tre luồng dựa trên kinh nghiệm thi công thực tế khắp Việt Nam, giúp chủ đầu tư, kiến trúc sư và thợ thi công đưa ra quyết định chính xác để xây dựng những ngôi nhà tre vừa chắc chắn, vừa hài hòa với thiên nhiên.
Giới thiệu sơ lược về cây tầm vông và cây luồng
Trước khi đi sâu vào so sánh, hãy cùng tìm hiểu đặc điểm cơ bản của từng loại tre – cây tầm vông và cây luồng – để nắm rõ điểm mạnh và ứng dụng phổ biến của chúng trong xây dựng nhà tre mái lá.
Tóm tắt về cây tầm vông
Cây tầm vông (Thyrsostachys siamensis), còn gọi là trúc Thái hoặc trúc Xiêm La, là loài tre nổi bật nhờ thân thẳng, thon gọn, ít cành và không có gai, chiều cao từ 6–14 m, đường kính thân 2–7 cm. Loài tre này phát triển mạnh ở miền Nam Việt Nam và các vùng nhiệt đới Đông Nam Á, sinh trưởng tốt trong điều kiện khí hậu ấm áp.
Tre tầm vông được đánh giá cao trong xây dựng nhà tre mái lá nhờ độ bền cao, khả năng chịu lực tốt, dễ uốn dẻo, kháng mối mọt và thân thiện môi trường. Nó được sử dụng làm cột kèo, xà, khung nhà, vách, mái, cũng như đồ nội thất, vật dụng thủ công mỹ nghệ và hỗ trợ trong nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản. Ngoài ra, măng tầm vông cũng là đặc sản ẩm thực độc đáo ở miền Tây Việt Nam. Các công trình tiêu biểu sử dụng tre tầm vông do Tre trúc Ngọc Dương thi công đã chứng minh tính bền vững, thẩm mỹ và linh hoạt của loại vật liệu này.
Tóm tắt về cây luồng
Cây luồng (Dendrocalamus barbatus) là loài tre lớn, thân thẳng, không có gai, nổi bật với độ dẻo dai và khả năng chịu lực cao. Chiều cao từ 14–18 m, đường kính thân 10–15 cm, thường mọc thành cụm, lá nhỏ và mềm mại, tạo cảnh quan xanh mát. Tại Việt Nam, Thanh Hóa là vùng trồng chủ lực, bên cạnh các tỉnh Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Đông Nam Bộ.
Tre luồng được ứng dụng rộng rãi trong xây dựng nhà tre mái lá, làm cột, xà, khung nhà, đồ nội thất và thủ công mỹ nghệ, nhờ tính bền bỉ, dẻo dai, kháng mối mọt và thân thiện môi trường. Ngoài ra, măng tre luồng cũng là đặc sản ẩm thực dân dã, bổ sung giá trị sử dụng. Khi được khai thác và bảo quản đúng cách, cây luồng trở thành vật liệu xanh bền vững, góp phần tạo nên các công trình kiến trúc đẹp mắt và gần gũi thiên nhiên.
Xem thêm: Kỹ Thuật Làm Nhà Tre Mái Lá Trên Địa Hình Nhiều Dốc Và Núi
Sự khác nhau giữa cây tre tầm vông và cây tre luồng
Khi so sánh cây tầm vông và cây luồng, điều đầu tiên cần lưu ý là mỗi loại tre có đặc tính sinh học và ứng dụng riêng, phù hợp với từng hạng mục trong xây dựng nhà tre mái lá.
Cây tầm vông có tiết diện nhỏ, đặc ruột và đặc tính dẻo nên dễ uốn cong. Giới kiến trúc thường ghép nhiều cây tầm vông lại với nhau để tạo thành các module cột nhà tre uốn cong với kết cấu phức tạp, có thể uốn cong phần khung mái. Ngoài ra, tầm vông còn được sử dụng nguyên cây cho các chi tiết trang trí mà không cần chẻ ra. Nhờ đặc ruột, chịu lực tốt và dễ chế tác, tầm vông đặc biệt phù hợp với những kết cấu cần tính linh hoạt và khả năng tạo hình cao, đồng thời chống chịu tốt với mưa gió ở khu vực có khí hậu khắc nghiệt như miền Tây.
Cây luồng, ngược lại, có tiết diện lớn hơn, cật dày nhưng rỗng ruột, thường được sử dụng làm cột chính của những ngôi nhà truyền thống có diện tích lớn, làm xà đơn, xà ngang hoặc chẻ ra để làm rui mè, vách tường, trần nhà, thậm chí đập dập để làm sàn cho nhà sàn bằng tre. Với độ cứng cao, bền và giá thành kinh tế, luồng được ưa chuộng trong các công trình kết cấu chính cần chịu lực lớn.
Dưới đây là bảng tổng hợp các điểm khác biệt nổi bật giữa hai loại tre này:
| Tiêu chí | Cây luồng | Cây tầm vông |
|---|---|---|
| Đặc điểm sinh học | Cứng chắc, chịu lực cao, vân lớn. | Đặc ruột, dẻo, dễ tạo hình, chống mối mọt. |
| Ưu điểm khi làm nhà mái lá | Độ cứng cao, chịu lực tốt, thích hợp làm kết cấu chính. Giá thành kinh tế, dễ sử dụng. | Cấu trúc đặc ruột, chịu lực tốt, dễ chế tác thành các bộ phận của nhà. Phù hợp với khí hậu miền Tây, chống chọi tốt với mưa gió. |
| Ứng dụng | Làm kết cấu chính, khung nhà. | Làm kết cấu chính, tường, vách, mái. |
| Nhược điểm | Dễ bị nứt nẻ nếu không xử lý đúng cách. | Ít cứng hơn cây luồng, giá thành có thể cao hơn tùy khu vực. |
Lưu ý: Cả hai loại tre đều thích hợp cho xây dựng nhà tre mái lá, nhưng việc chọn loại phù hợp phụ thuộc vào mục đích sử dụng, kết cấu công trình và điều kiện khí hậu. Việc kết hợp tầm vông và luồng đúng cách sẽ tạo ra một ngôi nhà vừa chắc chắn, vừa linh hoạt và thẩm mỹ.
Cách phối hợp tre tầm vông và tre luồng để đạt kết cấu tối ưu
Trong xây dựng nhà tre mái lá, bí quyết để đạt kết cấu vững chắc mà vẫn uyển chuyển nằm ở sự kết hợp linh hoạt giữa tre luồng và tre tầm vông. Tre luồng giữ vai trò “xương sống” cho ngôi nhà, chịu lực chính của cột, xà, sàn và các bộ phận trọng yếu. Tre tầm vông, nhỏ hơn và dễ tạo hình, được dùng cho các chi tiết uốn cong, mái vòm, lan can, trần nhà hay trang trí, tạo nên những đường nét mềm mại, sinh động.
Phân bổ tre luồng – tầm vông theo chức năng
- Cột và xà chính: Tre luồng chịu tải trọng nặng, được đặt tại các vị trí trọng yếu, đảm bảo toàn bộ khung nhà đứng vững qua nhiều năm.
- Mái cong và kết cấu phụ: Tre tầm vông được ghép thành thanh uốn cong, tạo khung mái mềm mại mà vẫn chịu lực tốt. Ghép nhiều thanh tầm vông với nhau thành module giúp tăng khả năng chịu lực, đồng thời dễ tạo các hình dáng kiến trúc phức tạp.
- Vách, trần và chi tiết trang trí: Tầm vông có thể dùng nguyên cây hoặc chẻ nhỏ, kết hợp với luồng để tạo các bức vách, trần nhà hoặc chi tiết hoa văn tinh xảo, tăng tính thẩm mỹ và linh hoạt cho công trình.
Liên kết và kỹ thuật ghép
Các thanh luồng và tầm vông thường được liên kết bằng:
- Buộc dây truyền thống: Giữ được sự co giãn của vật liệu theo thời tiết, tránh nứt vỡ.
- Ghép chốt tre: Tăng độ ổn định cho khung nhà mà vẫn duy trì vẻ mộc mạc, tự nhiên.
- Đan và chéo: Tạo vách hoặc sàn nhẹ nhưng chắc, giảm trọng lượng tổng thể của công trình.
Ưu điểm của cách phối hợp này
- Tối ưu vật liệu: Dùng tre đúng vai trò, luồng chịu lực, tầm vông làm chi tiết tạo hình, tiết kiệm nguyên liệu mà vẫn đạt kết cấu chắc chắn.
- Tính linh hoạt: Cho phép xây dựng mái vòm, trần cong, lan can trang trí mà vẫn đảm bảo an toàn.
- Tính thẩm mỹ: Kết hợp các đường cong mềm mại của tầm vông với khung tre luồng mạnh mẽ, tạo tổng thể hài hòa, gần gũi thiên nhiên.
Xem thêm: Khám Phá Kiến Trúc Những Ngôi Nhà Lá Miền Tây – Vẻ Đẹp Mộc Mạc Gắn Liền Văn Hóa Sông Nước
Những công trình nổi bật được Tre trúc Ngọc Dương ứng dụng tre luồng hoặc cây tầm vông trong thi công
Dự án Nhà Tre Tầm Vông Lợp Mái Lá Guột tại Khách sạn Trà Linh, Lạng Sơn (2023)
Tre trúc Ngọc Dương đã thi công công trình nhà làm bằng tre tầm vông lợp mái lá guột tại Khách sạn Trà Linh, thị trấn Mẹt, huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn. Dự án mang phong cách mộc mạc, gần gũi thiên nhiên và tạo điểm nhấn kiến trúc độc đáo cho khu nghỉ dưỡng.
Các cột tre tầm vông được lựa chọn kỹ lưỡng, uốn cong tinh tế, tạo nên khung nhà vững chắc nhưng mềm mại. Mái lá guột được lợp tỉ mỉ, mang lại khả năng chống nóng và không gian thoáng mát. Bên cạnh căn nhà chính, dự án còn có khu nhà pha chế và 4 chòi lục giác xung quanh, thiết kế mở để du khách thư giãn, hòa mình với thiên nhiên.
Công trình là minh chứng cho việc ứng dụng tre tầm vông trong xây dựng nhà tre mái lá: vừa thẩm mỹ, vừa bền vững và thân thiện môi trường, đồng thời tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc.
Xem chi tiết dự án: Thi Công Kiến Trúc Nhà Làm Bằng Tre Tầm Vông Lợp Lá Guột Đẹp Mắt Ở Lạng Sơn
Ngôi nhà tre mái lá khổng lồ gần 1000m² tại Hồ Hòa Bình
Năm 2024, Tre trúc Ngọc Dương hoàn thiện ngôi nhà tre mái lá rộng 915m² tại xã Ngòi Hoa, huyện Tân Lạc, Hòa Bình. Công trình sử dụng cột, xà, khung mái và các kết cấu chính đều làm từ tre luồng, kết hợp với mái lá guột truyền thống, tạo nên không gian mát mẻ, thoáng đãng và hài hòa với thiên nhiên xung quanh.
63 cột tre được bố trí chính xác, đảm bảo vững chắc và bền bỉ. Khung mái được lắp đặt tỉ mỉ, kết hợp với phên lá guột đan thủ công, vừa thẩm mỹ vừa cách nhiệt tốt.
Ngôi nhà tre trở thành điểm nhấn kiến trúc tại khu du lịch sinh thái Ngòi Hoa, thể hiện sự hòa quyện giữa văn hóa truyền thống, kiến trúc xanh và thiên nhiên, mang đến trải nghiệm thư giãn, gần gũi với môi trường cho du khách.
Xem chi tiết dự án tại: Hoàn Thiện Ngôi Nhà Tre Mái Lá Khổng Lồ Gần 1000m² Nằm Giữa Hồ Hòa Bình Tuyệt Đẹp – Xem Là Mê
Nhà tre tầm vông tại cụm thác Dray Nur, Đắk Lắk
Tre trúc Ngọc Dương đã thi công tổ hợp nhà tre trúc độc đáo tại cụm thác Dray Nur, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, Đắk Lắk. Ngôi nhà đầu tiên có diện tích 480m², thiết kế hình chiếc nấm khổng lồ với mái vòm che mưa và thu nước mưa, sử dụng hệ thống cột tre tầm vông thẳng tắp.
Ngôi nhà thứ hai bên dòng thác được thiết kế như những chiếc thuyền buồm nối liền nhau, làm nhà hàng phục vụ đặc sản Tây Nguyên. Mái lợp lá cỏ tranh thủ công giữ mát và tạo sự liên kết hài hòa giữa kiến trúc và thiên nhiên. Công trình thể hiện tinh thần sáng tạo, tôn vinh văn hóa địa phương và tận dụng tối đa đặc tính bền, dẻo của tre tầm vông.
Xem chi tiết dự án tại: Thi công công trình Nhà tre trúc tại cụm thác Dray Nur, Dray Sáp, KRông Ana, Đắk Lắk
Nhà sàn tre mái lá tại khu VAC của TikToker LK Hòa – Tre luồng
Tre trúc Ngọc Dương đã thi công dự án nhà sàn tre mái lá và hai căn nhà chòi tre mái lá tại khu VAC của TikToker LK Hòa, Nghĩa Đàn, Nghệ An. Ngôi nhà sàn cao 1,2m được dựng hoàn toàn từ tre luồng nguyên cây, vách và sàn tre cán phẳng, mái lợp lá cọ truyền thống, tạo không gian mát mẻ và thoáng đãng.
Hai căn nhà chòi tre mái lá bổ sung khu vực thư giãn, với thiết kế sáng tạo, thích hợp làm quầy chế biến, nơi nghỉ ngơi hoặc quay video trải nghiệm. Công trình thể hiện sự kết hợp giữa kiến trúc truyền thống, vật liệu tự nhiên và tính bền vững, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ sinh thái xanh của khu VAC, hòa mình vào thiên nhiên và đồng mía xung quanh.
Xem chi tiết dự án tại: Thi Công Nhà Sàn Tre Mái Lá Tại Khu VAC Của TikToker LK Hòa – Công Trình Dấu Ấn Của Tre Trúc Ngọc Dương
Nhà tre hai mái truyền thống 600m² tại Ngòi Hoa – Tre luồng
Giữa núi rừng và hồ Ngòi Hoa, Tre trúc Ngọc Dương đã thi công ngôi nhà tre hai mái rộng 600m², kết hợp hoàn hảo giữa kiến trúc truyền thống và vật liệu tự nhiên. Hệ khung cột và mái được làm từ tre luồng Hòa Bình bền bỉ, vách, cửa ốp trúc thủ công, mái lợp lá guột truyền thống, mang đến không gian mát mẻ, thoáng đãng.
Điểm nhấn kiến trúc nằm ở mặt tiền với trúc uốn cong ôm lấy cột tre, tạo hình ảnh uyển chuyển nhưng mạnh mẽ, đồng thời hệ thống cửa sổ rộng thoáng ở mặt sau đón gió và ánh sáng tự nhiên. Ngôi nhà phù hợp làm homestay, nhà nghỉ dưỡng, sân vườn hay không gian tổ chức sự kiện văn hóa – nghệ thuật, vừa gần gũi, vừa tinh tế, thể hiện trọn vẹn giá trị xanh và bền vững của kiến trúc tre mái lá.
Xem chi tiết dự án tại: Nhà tre hai mái truyền thống 600m² tại Ngòi Hoa – Tuyệt tác kiến trúc xanh giữa lòng Hòa Bình
Tổng kết
Những công trình vừa giới thiệu chỉ là một phần nổi bật sử dụng cây tầm vông hoặc cây luồng trong hàng loạt dự án mà Tre trúc Ngọc Dương đã thực hiện trên khắp Việt Nam. Mỗi dự án đều mang dấu ấn riêng, thể hiện tâm huyết, kỹ thuật tinh xảo và sự tôn trọng thiên nhiên. Nếu bạn yêu thích kiến trúc xanh, bền vững và muốn sở hữu một không gian tre mái lá độc đáo, Tre trúc Ngọc Dương luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn.
CÔNG TY TNHH KIẾN TRÚC XÂY DỰNG VÀ NỘI THẤT NGỌC DƯƠNG
Địa chỉ: Vân Lũng – An Khánh – Hoài Đức – Hà Nội
Điện thoại: 0973.403.629 – 0902132619
Email : Tretrucngocduong@gmail.com
Website: https://tretrucngocduong.com