Việt Nam, với truyền thống nông nghiệp lâu đời, đã phát triển một nền văn hóa thủ công mỹ nghệ đặc sắc. Trong đó, nghề mây tre đan chiếm một vị trí quan trọng, với các sản phẩm không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày mà còn là những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Các làng nghề mây tre đan từ miền Bắc đến miền Nam đều có những đặc trưng riêng, phản ánh sự sáng tạo và khéo léo của người thợ. Hãy cùng Tre trúc Ngọc Dương khám phá những địa danh nổi tiếng về nghề mây tre đan trên khắp đất nước, để hiểu rõ hơn về sự phong phú và tinh tế của nghệ thuật này.
Các làng nghề nổi tiếng về mây tre đan ở Miền Bắc
Làng nghề mây tre đan Phú Vinh
Làng mây tre đan Phú Vinh, thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội, nổi tiếng là một trong những làng nghề thủ công truyền thống lâu đời ở Việt Nam. Tọa lạc dọc theo quốc lộ 6A, nối liền giữa Hà Nội và các tỉnh miền núi phía Bắc, làng Phú Vinh cách trung tâm thành phố khoảng 27km về hướng Tây Nam.
Có lịch sử hình thành và phát triển gần 400 năm, làng Phú Vinh ban đầu được gọi là Phú Hoa Trang, nghĩa là trời phú cho dân có bàn tay lụa. Tên gọi này phản ánh tài năng và sự khéo léo của người dân nơi đây trong nghệ thuật đan mây tre. Được hình thành vào năm 1700, Phú Vinh đã nhanh chóng trở thành trung tâm nổi bật của nghề đan mây tre, nhờ vào những bàn tay tài hoa và tinh xảo của các nghệ nhân.
Người dân Phú Vinh qua nhiều thế hệ đã gìn giữ và phát triển nghề mây tre đan với lòng đam mê và sự khéo léo. Họ hiểu rõ từng thuộc tính của cây tre và cây mây, từ đó tạo ra những sản phẩm không chỉ đẹp mắt mà còn bền bỉ. Nghề mây tre đan đã trở thành một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa của làng Phú Vinh, tiếp tục duy trì và phát huy giá trị truyền thống qua các thế hệ.
Làng nghề tre trúc Vân Lũng – “Cái nôi” của Mành tre và Và Nghệ Thuật Tre Trúc Độc Đáo
Cách trung tâm Hà Nội 14km, thôn Vân Lũng, xã An Khánh, huyện Hoài Đức, nổi tiếng với nghề mành tre và các sản phẩm từ tre trúc, bao gồm làm nhà tre lợp mái lá, sản xuất đồ nội thất tre trúc và thi công các công trình tre trúc. Trong đó nghề làm Mành tre tại đây được coi là “cái nôi” của toàn bộ miền bắc, có lịch sử hàng trăm năm và không ngừng đổi mới, phát triển với những máy móc hiện đại cho ra những sản phẩm độc đáo.
Làng Vân Lũng còn nổi tiếng với nghề Thi công nhà tre lợp mái lá được hơn 20 năm, đã triển khai cho các khách hàng khắp cả nước. Những ngôi nhà tre được thiết kế và thi công bởi các công ty có trụ sở tại Làng vân Lũng có vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên, bền bỉ và chống chọi tốt với thời tiết. Mái lá giúp giảm nhiệt độ trong mùa hè, tạo không gian sống thân thiện với môi trường.
Ngoài nhà tre, người dân Vân Lũng còn chế tác nhiều sản phẩm nội thất tre trúc như giường, bàn ghế và vật dụng trang trí, thể hiện sự khéo léo và sáng tạo của các thợ thủ công. Nghề thi công tre trúc tại làng cũng phát triển mạnh mẽ, cung cấp các giải pháp thiết kế và xây dựng sáng tạo.
Làng nghề Vân Lũng kết hợp giữa truyền thống và đổi mới, trở thành điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích nghệ thuật tre trúc và khám phá giá trị văn hóa độc đáo của nghề thủ công này.
Xem thêm: Những dụng cụ nông nghiệp bằng tre truyền thống của người Việt Nam xưa
Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến (Bắc Giang)
Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến tại Bắc Giang là một điểm sáng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ Việt Nam, nổi bật với những sản phẩm tinh xảo, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Với hơn 300 năm lịch sử, nghề đan lát đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người dân nơi đây. Qua bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, sợi mây và tre được biến hóa thành các sản phẩm phong phú, từ đồ dùng sinh hoạt đến nội thất cao cấp.
Mỗi tác phẩm là kết quả của sự tỉ mỉ, sáng tạo và tình yêu với nghề. Các sản phẩm mây tre đan từ Tăng Tiến được yêu thích trong nước và đã vươn ra quốc tế, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam đến khắp nơi trên thế giới.
Những sản phẩm của làng nghề mây tre Tăng Tiến là:
Đồ dùng sinh hoạt: Rổ, rá, mành, chiếu, giỏ xách… Đây là những sản phẩm quen thuộc trong mỗi gia đình Việt, được làm từ mây tre tự nhiên, bền đẹp và thân thiện với môi trường.
Nội thất: Bàn ghế, tủ, kệ, giường… Sản phẩm nội thất từ mây tre đan mang đến không gian sống gần gũi với thiên nhiên, tạo cảm giác thư thái và ấm cúng.
Đồ trang trí: Bình phong, tranh treo tường, đèn trang trí… Những sản phẩm này không chỉ có giá trị sử dụng mà còn là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, góp phần làm đẹp không gian sống.
Sản phẩm xuất khẩu: Mành trải bàn ăn, đệm, gối, túi xách, mành tre cửa… Những sản phẩm này được thiết kế tinh xảo, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, được ưa chuộng tại nhiều thị trường như Nhật Bản, EU, Châu Mỹ.
Làng Nghề Tre Trúc Xuân Lai – Bắc Ninh
Làng nghề tre trúc Xuân Lai, huyện Gia Bình, Bắc Ninh là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng với bề dày lịch sử. Nghề làm tre trúc đã gắn bó với người dân nơi đây qua bao thế hệ, từ việc làm nhà, giường, bàn ghế đến những sản phẩm thủ công mỹ nghệ cao cấp như bình phong, xích đu và các công trình nhà ở bằng tre trúc.
Nhờ vào kỹ thuật chế tác tự nhiên và công phu, sản phẩm tre trúc Xuân Lai có độ bền, màu sắc tự nhiên độc đáo và an toàn, tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt cho người tiêu dùng trong và ngoài nước. Làng nghề đã trở thành điểm đến du lịch nổi bật, góp phần nâng cao đời sống kinh tế và quảng bá giá trị văn hóa Việt.
Xem thêm: Đèn Mây Tre Đan Trang Trí – Điểm Nhấn Tinh Tế Cho Mọi Phong Cách Nội Thất
Làng nghề mây tre đan Ninh Sở
Làng nghề mây tre đan Ninh Sở, nằm bên bờ sông Hồng, cách trung tâm Hà Nội khoảng 15km về phía Nam, đã tồn tại hàng trăm năm. Nghề mây tre đan ở đây bắt đầu từ thời vua Lê Cảnh Hưng (thế kỷ XVIII) như một giải pháp sáng tạo giúp người dân vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Trải qua nhiều thăng trầm, những nghệ nhân của làng vẫn giữ niềm đam mê với nghề, không ngừng sáng tạo ra các sản phẩm mây tre mỹ nghệ chất lượng cao để xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên thế giới.
Từ những kỹ thuật đan truyền thống như đan nong mốt, nong đôi, người thợ Ninh Sở đã phát triển ra hàng trăm kiểu đan mới, tạo nên các sản phẩm đa dạng và tinh xảo. Nhờ đôi tay khéo léo và sự cẩn trọng trong từng công đoạn, các sản phẩm của Ninh Sở được khách hàng tại Nhật Bản, Nga, Mỹ, và nhiều quốc gia khác ưa chuộng. Những sản phẩm này không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn được xử lý chống mối mọt, đảm bảo độ bền cao.
Dù có sự phát triển của máy móc hiện đại, người dân Ninh Sở vẫn ưu tiên các phương pháp thủ công để đảm bảo chất lượng. Nhờ đó, làng nghề đã khẳng định thương hiệu của mình và trở thành biểu tượng của sự tài hoa, khéo léo của người thợ Việt Nam trên trường quốc tế.
Làng mây tre đan Ngọc Động – Hà Nam
Làng nghề mây tre đan Ngọc Động nằm ở thôn Ngọc Động, xã Hoàng Đông, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Làng có lịch sử lâu đời, chuyên sản xuất các sản phẩm từ mây, giang và tre, vừa dùng làm đồ nội thất vừa làm đồ mỹ nghệ. Ban đầu, Ngọc Động chủ yếu sản xuất ghế mây, sau đó không ngừng phát triển, mở rộng thị trường sang các nước Tây Âu và Đông Nam Á. Đặc biệt, sản phẩm nổi bật của làng là bộ salon mây từng được biếu tặng Bác Hồ. Nhờ sự sáng tạo và cải tiến, làng nghề đã được công nhận là làng nghề truyền thống vào năm 2004.
Làng nghề mây tre Liên Khê – Hưng Yên
Làng nghề mây tre đan Liên Khê, bắt đầu từ những năm 90 của thế kỷ XX tại thôn Kênh Hạ, đã nhanh chóng phát triển ra toàn xã Liên Khê. Năm 2004, UBND tỉnh Hưng Yên công nhận thôn Kênh Hạ là “Làng nghề mây tre đan Liên Khê”. Tháng 4/2005, Hợp tác xã Mây Tre Xuất Khẩu Liên Khê được thành lập, thu hút nhiều hộ gia đình tham gia, nâng cao tay nghề và thu nhập cho người lao động.
Nguyên liệu chính là song và mây, được sơ chế và nhập từ các tỉnh miền Trung cũng như địa phương lân cận. Sản phẩm được chế tác qua nhiều công đoạn: từ việc đan theo mẫu, nhúng keo định hình, phơi khô đến sơn màu.
Hiện nay, sản phẩm mây tre đan Liên Khê đã trở thành thương hiệu nổi tiếng trong trang trí nội thất và xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ. Tham gia Festival Nghề Truyền Thống Huế 2019, làng nghề giới thiệu nhiều mẫu mã như khay đựng đồ ăn, thùng cắm ô, giá đựng, chậu hoa và giỏ đựng đồ, với sự kết hợp giữa giản dị, tinh xảo và tính ứng dụng cao.
Một số làng nghề chuyên mây tre đan nổi tiếng ở miền Trung
Làng nghề Đan lát mây tre Bao La – Thừa Thiên Huế
Làng Bao La, ven bờ Bắc trung lưu sông Bồ thuộc xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Nơi đây nổi tiếng với nghề đan lát tre truyền thống từ hàng trăm năm. Người dân nơi đây sử dụng loại tre đặc biệt là tre lồ ô để tạo ra các sản phẩm gần gũi như thúng, mủng, rổ, rá, giần, sàng,… Những sản phẩm này chuyên phục vụ cho đời sống thường ngày của người nông dân. Không những vậy, chúng còn trở thành nét đặc trưng văn hóa của vùng đất Huế.
Mỗi xóm trong làng đảm nhận một loại sản phẩm khác nhau: xóm Chợ chuyên đan giần sàng, xóm Đông đan thúng mủng, xóm Chùa đan rá, và xóm Cầu đan nia. Nghề đan lát đã ăn sâu vào đời sống người dân Bao La, thu hút mọi lứa tuổi tham gia từ đốn tre, chẻ nan đến đan lát và tiêu thụ sản phẩm.
Hiện nay, làng nghề mây tre đan Bao La còn phát triển thêm nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ như giỏ xách, lẵng hoa, và đồ trang trí từ mây tre phục vụ du lịch và xuất khẩu. Nhờ tinh thần đổi mới và lòng yêu nghề, làng Bao La vẫn đang không ngừng phát triển, khẳng định vị thế trên thị trường thủ công mỹ nghệ. Năm 2013, làng được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế công nhận là làng nghề truyền thống, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong quá trình gìn giữ và phát huy tinh hoa văn hóa của đất Huế.
Làng nghề mây tre Thủy Lập – Thừa Thiên Huế
Thôn Thủy Lập, xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, nổi tiếng với nghề đan lát mây tre truyền thống. Hơn 63% trong tổng số 555 hộ dân tham gia vào nghề này. Sản phẩm truyền thống của làng bao gồm thúng, mủng, rổ, rá, nong, nia, và nôi, cùng với các sản phẩm mỹ nghệ hiện đại.
Ngày 21/9/2010, Hợp tác xã Dịch vụ Mây Tre Đan Thủy Lập được thành lập, thu hút hơn 600 lao động với thu nhập bình quân 1,2 đến 1,5 triệu đồng/người/tháng. Ngành nghề này đã góp phần nâng cao thu nhập và được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế công nhận làng nghề truyền thống vào ngày 16/4/2013.
Như vậy, thông qua bài viết này của Tre trúc Ngọc Dương, các bạn đã có cái nhìn sâu sắc về những làng nghề mây tre đan truyền thống nổi bật tại Việt Nam. Từ sự hình thành, phát triển đến những sản phẩm độc đáo của các làng nghề như Ngọc Động, Bao La, Thủy Lập và Liên Khê, chúng tôi hy vọng đã mang đến cho các bạn sự hiểu biết và cảm nhận sâu sắc về giá trị văn hóa, kinh tế và nghệ thuật của nghề mây tre đan. Những làng nghề này không chỉ giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc, mà còn khẳng định sự sáng tạo và bền bỉ của người Việt trong việc bảo tồn và phát triển nghề thủ công mỹ nghệ.
CÔNG TY TNHH KIẾN TRÚC XÂY DỰNG VÀ NỘI THẤT NGỌC DƯƠNG
Địa chỉ: Vân Lũng – An Khánh – Hoài Đức – Hà Nội
Điện thoại: 0973.403.629 – 0902132619
Email : Tretrucngocduong@gmail.com
Website : https://tretrucngocduong.com
