Từ bao đời nay, các vật dụng bằng tre như nong, nia, sàng, rổ, giá, thúng, và mẹt tre đã trở thành những phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người Việt Nam. Những sản phẩm này không đơn thuần là công cụ hỗ trợ trong sinh hoạt, mà còn chứa đựng nét văn hóa truyền thống và sự khéo léo của người dân địa phương.
Tuy nhiên, để phân biệt rõ ràng giữa các loại vật dụng này và hiểu chức năng cụ thể của từng loại không phải ai cũng nắm rõ. Trong bài viết này, Tre trúc Ngọc Dương sẽ hướng dẫn quý vị và các bạn cách phân biệt các vật dụng bằng tre phổ biến, bao gồm nong, nia, sàng, rổ, giá, thúng, và mẹt tre, giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về giá trị và ứng dụng của từng sản phẩm.
Cái Nong
Cái nong có hình tròn, đường kính lớn từ 1,4 đến 1,8 mét. Nong thường được làm từ tre, với khung chắc chắn và các nan được đan khít hoặc có lỗ hở nhỏ để tạo độ thoáng.
Cái nong được dùng chủ yếu để phơi ngô, lúa, khoai, sắn hoặc nuôi tằm. Nong giúp hứng và làm khô nông sản sau thu hoạch, hoặc dùng trong các công việc khác như làm nơi tập lật cho em bé hoặc che chắn gió trong mùa đông.
Trong quá khứ, cái nong là vật dụng bằng tre không thể thiếu trong nông thôn để phơi nông sản. Nó thường được dùng để phơi lúa, bắp, khoai, đậu và các loại nông sản khác. Mặc dù ngày nay cái nong ít được sử dụng trong nông nghiệp, nhưng nó vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong văn hóa dân gian. Hiện nay, cái nong thường được sản xuất với kích thước nhỏ để làm mô hình trang trí tại các nhà hàng, quán cà phê mang phong cách ẩm thực đồng quê, thêm phần duyên dáng và hoài cổ cho không gian.
Cái Nia bằng tre
Hình dạng: Cái nia có hình tròn với đường kính nhỏ hơn cái nong, khoảng từ 0,8 đến 1 mét. Nó được làm từ tre và có cấu trúc đan khít với các lỗ nhỏ li ti.
Công dụng: Cái nia chủ yếu dùng để hứng gạo tấm, gạo vụn khi sàng gạo. Các lỗ nhỏ li ti trên nia giúp gạo vụn rơi ra ngoài trong khi gạo sạch vẫn được giữ lại.
Mô tả: Cái nia có kích thước nhỏ hơn so với cái nong, và thường được sử dụng trong các công việc liên quan đến gạo. Với các lỗ nhỏ, nia cho phép loại bỏ gạo vụn và tạp chất hiệu quả. Cái nia bằng tre là công cụ không thể thiếu trong quá trình chế biến gạo truyền thống và vẫn được ưa chuộng trong nhiều gia đình nông thôn.
Sàng Tre
Sàng tre là một vật dụng bằng tre truyền thống với hình tròn, lòng nông và miệng sâu khoảng 1 cm. Được làm từ tre, sàng tre chủ yếu được sử dụng để sàng sạch gạo, thóc, trấu và tấm sau khi thóc được xát thành gạo. Công dụng của sàng tre là loại bỏ các tạp chất, giúp gạo trở nên sạch hơn và bữa cơm thêm phần thơm ngon. Với thiết kế đơn giản nhưng hiệu quả, sàng tre còn được ưa chuộng như một món đồ trang trí, mang đến vẻ đẹp dân dã và tinh tế cho các không gian nội thất theo phong cách đồng quê.
Rổ tre
Rổ tre có hình dạng tròn, mắt đan thưa, với đường kính khoảng 20 cm hoặc lớn hơn. Đây là dụng cụ phổ biến trong nhà bếp, được sử dụng để đựng thực phẩm như thịt, cá, rau củ quả. Sau khi thực phẩm được rửa sạch, chúng thường được đặt vào rổ tre để chuẩn bị cho việc sơ chế tiếp theo. Với thiết kế đơn giản và hiệu quả, rổ tre giúp giữ thực phẩm thông thoáng và tiện lợi trong không gian bếp.
Cái Rá Tre
Cái rá tre có hình dạng tròn hoặc chữ nhật, được đan bằng các nan tre nhỏ, dày và đan khít nhau. Đây là một dụng cụ quan trọng trong nhà bếp, dùng để ráo nước thực phẩm sau khi rửa hoặc để phơi các loại thực phẩm nhỏ như rau củ. Rá tre cũng thường được sử dụng để đựng các loại hạt nhỏ như gạo, đậu, mè. Ngoài công dụng thực tế trong việc chế biến thực phẩm, rá tre còn được ưa chuộng trong các không gian nhà hàng, quán ăn và trang trí bàn tiệc nhờ vào thiết kế tinh tế và tính năng tiện dụng của nó.
Thúng Tre
Thúng tre là một nông cụ truyền thống bằng tre của người Việt, được làm từ tre hoặc các loại cây cùng họ với tre. Có hình dạng tròn với đường kính từ 50-70 cm, thúng được đan nhiều lớp để tạo độ dày và chắc chắn. Tre được chẻ thành các thanh mỏng, đan lại thành hình tròn dẹt, viền được cạp lại bằng các thanh tre lớn hơn và dày hơn, cố định bằng dây buộc thường là dây mây.
Thúng tre được sử dụng chủ yếu để đựng lương thực, thực phẩm hoặc các vật dụng khác, nhờ vào độ sâu lớn hơn so với rổ và rá. Sản phẩm này từng rất phổ biến trong đời sống nông thôn của người Việt để đong đếm và chứa đựng.
Ngoài việc sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày, ở một số địa phương, thúng còn được dùng để chế tạo thuyền thúng – phương tiện đi lại trên mặt nước có kích thước lớn hơn, đường kính lên đến 1,5 – 2 m, được gia cố chắc chắn để phù hợp với nhu cầu di chuyển trên nước.
Mẹt Tre
Mẹt tre là một trong những vật dụng truyền thống được làm từ chất liệu tre, nổi bật với hình dạng tròn và đường kính khoảng 60-70 cm. Sản phẩm này được làm từ tre tự nhiên, với nhiều kích thước khác nhau, từ 20 cm đến 90 cm.
Chức năng của mẹt tre rất đa dạng. Nó thường được sử dụng để phân loại thóc hạt chắc và hạt lép, phân loại gạo với trấu, hoặc dùng để lên men và trộn cơm rượu. Mẹt tre còn được dùng làm mâm cơm hoặc bày trí thức ăn, thể hiện sự tinh tế và tiện ích trong các bữa ăn gia đình hoặc trong các không gian ẩm thực truyền thống.
Với sự kết hợp giữa chất liệu tre tự nhiên và thiết kế tiện dụng, mẹt tre không chỉ phục vụ nhu cầu thực tiễn mà còn góp phần làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa ẩm thực của người Việt.
Tổng kết
Như vậy, qua bài viết này, Tre trúc Ngọc Dương đã giới thiệu các vật dụng bằng tre phổ biến trong đời sống hàng ngày của người Việt Nam, từ cái nong truyền thống đến mẹt tre đa năng. Mỗi loại vật dụng, với đặc điểm và công dụng riêng, phục vụ nhu cầu sinh hoạt đồng thời phản ánh nét văn hóa đặc sắc của các vùng miền.
Những sản phẩm này, bao gồm cái nong để phơi nông sản, cái nia để sàng gạo, sàng tre để làm sạch thóc gạo, rổ và rá tre để đựng thực phẩm, thúng tre để chứa đựng lương thực, và mẹt tre để phân loại và trang trí, đều đóng góp vào cuộc sống hàng ngày của người Việt.
Chúng ta cũng thấy rằng nhiều vật dụng tre truyền thống ngày nay vẫn được ưa chuộng và sử dụng trong các không gian hiện đại, như các nhà hàng và quán cà phê với phong cách đồng quê. Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự đa dạng và giá trị của các vật dụng bằng tre trong văn hóa và đời sống của người Việt Nam.
CÔNG TY TNHH KIẾN TRÚC XÂY DỰNG VÀ NỘI THẤT NGỌC DƯƠNG
Địa chỉ: Vân Lũng – An Khánh – Hoài Đức – Hà Nội
Điện thoại: 0973.403.629 – 0902132619
Email : Tretrucngocduong@gmail.com
Website : https://tretrucngocduong.com
